దేశబంధః చిత్తస్య ధారణా ||1||
తత్ర ప్రత్యయైకతానతా ధ్యానమ్ ||2||
తదేవార్థమాత్రనిర్భాసం స్వరూపశూన్యమివసమాధిః ||3||
త్రయమేకత్ర సంయమః ||4||
తజ్జయాత్ ప్రఙ్ఞాలోకః ||5||
తస్య భూమిషు వినియోగః ||6||
త్రయమంతరన్గం పూర్వేభ్యః ||7||
తదపి బహిరంగం నిర్బీజస్య ||8||
వ్యుత్థాననిరోధసంస్కారయోః అభిభవప్రాదుర్భావౌ నిరోధక్షణ చిత్తాన్వయో నిరోధపరిణామః ||9||
తస్య ప్రశాంతవాహితా సంస్కారత్ ||10||
సర్వార్థతా ఏకాగ్రాతయోః క్షయోదయౌ చిత్తస్య సమాధిపరిణామః ||11||
తతః పునః శాతోదితౌ తుల్యప్రత్యయౌ చిత్తస్యైకాగ్రతాపరిణామః ||12||
ఏతేన భూతేంద్రియేషు ధర్మలక్షణావస్థా వ్యాఖ్యాతాః ||13||
శానోదితావ్యపదేశ్యధర్మానుపాతీ ధర్మీ ||14||
క్రమాన్యత్వం పరిణామాన్యతేవే హేతుః ||15||
పరిణామత్రయసంయమాతతీతానాగత ఙ్ఞానమ్ ||16||
శబ్దార్థప్రత్యయామామితరేత్రరాధ్యాసాత్సంకరః తత్ప్రవిభాగసంయమాత్ సర్వభూతరుతఙ్ఞానమ్ ||17||
సంస్కారసాక్షాత్కరణాత్ పూర్వజాతిఙ్ఞానమ్ ||18||
ప్రత్యయస్య పరచిత్తఙ్ఞానమ్ ||19||
న చ తత్ సాలంబనం తస్యావిషయీ భూతత్వాత్ ||20||
కాయరూపసంయమాత్ తత్గ్రాహ్యశక్తిస్తంభే చక్షుః ప్రకాశాసంప్రయోగేஉంతర్ధానమ్ ||21||
ఏతేన శబ్దాద్యంతర్ధానముక్తమ్ ||22||
సోపక్రమం నిరుపక్రమం చ కర్మ తత్సంయమాతపరాంతఙ్ఞానమ్ అరిష్టేభ్యో వా ||23||
మైత్ర్యదిషు బలాని ||24||
బలేషు హస్తిబలాదీనీ ||25||
ప్రవృత్త్యాలోకన్యాసాత్ సూక్ష్మావ్యావహితవిప్రకృష్టఙ్ఞానమ్ ||26||
భువఙ్ఞానం సూర్యేసంయమాత్ ||27||
చంద్రే తారవ్యూహఙ్ఞానమ్ ||28||
ధ్రువే తద్గతిఙ్ఞానమ్ ||29||
నాభిచక్రే కాయవ్యూహఙ్ఞానమ్ ||30||
కన్ఠకూపే క్షుత్పిపాసా నివృత్తిః ||31||
కూర్మనాడ్యాం స్థైర్యమ్ ||32||
మూర్ధజ్యోతిషి సిద్ధదర్శనమ్ ||33||
ప్రాతిభాద్వా సర్వమ్ ||34||
హ్ర్డయే చిత్తసంవిత్ ||35||
సత్త్వపురుషాయోః అత్యంతాసంకీర్ణయోః ప్రత్యయావిశేషోభోగః పరార్థత్వాత్స్వార్థసంయమాత్ పురుషఙ్ఞానమ్ ||36||
తతః ప్రాతిభస్రావాణవేదనాదర్శాస్వాదవార్తా జాయంతే ||37||
తే సమాధవుపసర్గావ్యుత్థానే సిద్ధయః ||38||
బంధకారణశైథిల్యాత్ ప్రచారసంవేదనాచ్చ చిత్తస్య పరశరీరావేశః ||39||
ఉదానజయాజ్జలపంకకంటకాదిష్వసంగోஉత్క్రాంతిశ్చ ||40||
సమానజయాజ్జ్వలనమ్ ||41||
శ్రోత్రాకాశయోః సంబంధసంయమాత్ దివ్యం శ్రోత్రమ్ ||42||
కాయాకాశయోః సంబంధసంయమాత్ లఘుతూలసమాపత్తేశ్చాకాశ గమనమ్ ||43||
బహిరకల్పితా వృత్తిః మహావిదేహా తతః ప్రకాశావరణక్షయః ||44||
స్థూలస్వరూపసూక్ష్మాన్వయార్థవత్త్వసంయమాత్ భూతజయః ||45||
తతోஉణిమాదిప్రాదుర్భావః కాయసంపత్ తద్ధరానభిఘాత్శ్చ ||46||
రూపలావణ్యబలవజ్రసంహననత్వాని కాయసంపత్ ||47||
గ్రహణస్వరూపాస్మితావయార్థవత్త్వసంయమాతింద్రియ జయః ||48||
తతో మనోజవిత్వం వికరణభావః ప్రధానజయశ్చ ||49||
సత్త్వపురుషాన్యతాఖ్యాతిమాత్రస్య సర్వభావాధిష్ఠాతృత్వం సర్వఙ్ఞాతృత్వం చ ||50||
తద్వైరాగ్యాదపి దోషబీజక్షయే కైవల్యమ్ ||51||
స్థాన్యుపనిమంత్రణే సంగస్మయాకరణం పునరనిష్టప్రసంగాత్ ||52||
క్షణతత్క్రమయోః సంయమాత్ వివేకజంఙ్ఞానమ్ ||53||
జాతిలక్షణదేశైః అన్యతానవచ్ఛేదాత్ తుల్యయోః తతః ప్రతిపత్తిః ||54||
తారకం సర్వవిషయం సర్వథావిషయమక్రమంచేతి వివేకజం ఙ్ఞానమ్ ||55||
సత్త్వపురుషయోః శుద్ధిసామ్యే కైవల్యమ్ ||56||
ఇతి పాతంజలయోగదర్శనే విభూతిపాదో నామ తృతీయః పాదః