ദേശബന്ധഃ ചിത്തസ്യ ധാരണാ ||1||
തത്ര പ്രത്യയൈകതാനതാ ധ്യാനമ് ||2||
തദേവാര്ഥമാത്രനിര്ഭാസം സ്വരൂപശൂന്യമിവസമാധിഃ ||3||
ത്രയമേകത്ര സംയമഃ ||4||
തജ്ജയാത് പ്രജ്ഞാലോകഃ ||5||
തസ്യ ഭൂമിഷു വിനിയോഗഃ ||6||
ത്രയമന്തരന്ഗം പൂര്വേഭ്യഃ ||7||
തദപി ബഹിരങ്ഗം നിര്ബീജസ്യ ||8||
വ്യുത്ഥാനനിരോധസംസ്കാരയോഃ അഭിഭവപ്രാദുര്ഭാവൗ നിരോധക്ഷണ ചിത്താന്വയോ നിരോധപരിണാമഃ ||9||
തസ്യ പ്രശാന്തവാഹിതാ സംസ്കാരത് ||10||
സര്വാര്ഥതാ ഏകാഗ്രാതയോഃ ക്ഷയോദയൗ ചിത്തസ്യ സമാധിപരിണാമഃ ||11||
തതഃ പുനഃ ശാതോദിതൗ തുല്യപ്രത്യയൗ ചിത്തസ്യൈകാഗ്രതാപരിണാമഃ ||12||
ഏതേന ഭൂതേന്ദ്രിയേഷു ധര്മലക്ഷണാവസ്ഥാ വ്യാഖ്യാതാഃ ||13||
ശാനോദിതാവ്യപദേശ്യധര്മാനുപാതീ ധര്മീ ||14||
ക്രമാന്യത്വം പരിണാമാന്യതേവേ ഹേതുഃ ||15||
പരിണാമത്രയസംയമാതതീതാനാഗത ജ്ഞാനമ് ||16||
ശബ്ദാര്ഥപ്രത്യയാമാമിതരേത്രരാധ്യാസാത്സംകരഃ തത്പ്രവിഭാഗസംയമാത് സര്വഭൂതരുതജ്ഞാനമ് ||17||
സംസ്കാരസാക്ഷാത്കരണാത് പൂര്വജാതിജ്ഞാനമ് ||18||
പ്രത്യയസ്യ പരചിത്തജ്ഞാനമ് ||19||
ന ച തത് സാലമ്ബനം തസ്യാവിഷയീ ഭൂതത്വാത് ||20||
കായരൂപസംയമാത് തത്ഗ്രാഹ്യശക്തിസ്തമ്ഭേ ചക്ഷുഃ പ്രകാശാസംപ്രയോഗേஉന്തര്ധാനമ് ||21||
ഏതേന ശബ്ദാദ്യന്തര്ധാനമുക്തമ് ||22||
സോപക്രമം നിരുപക്രമം ച കര്മ തത്സംയമാതപരാന്തജ്ഞാനമ് അരിഷ്ടേഭ്യോ വാ ||23||
മൈത്ര്യദിഷു ബലാനി ||24||
ബലേഷു ഹസ്തിബലാദീനീ ||25||
പ്രവൃത്ത്യാലോകന്യാസാത് സൂക്ഷ്മാവ്യാവഹിതവിപ്രകൃഷ്ടജ്ഞാനമ് ||26||
ഭുവജ്ഞാനം സൂര്യേസംയമാത് ||27||
ചന്ദ്രേ താരവ്യൂഹജ്ഞാനമ് ||28||
ധ്രുവേ തദ്ഗതിജ്ഞാനമ് ||29||
നാഭിചക്രേ കായവ്യൂഹജ്ഞാനമ് ||30||
കന്ഠകൂപേ ക്ഷുത്പിപാസാ നിവൃത്തിഃ ||31||
കൂര്മനാഡ്യാം സ്ഥൈര്യമ് ||32||
മൂര്ധജ്യോതിഷി സിദ്ധദര്ശനമ് ||33||
പ്രാതിഭാദ്വാ സര്വമ് ||34||
ഹ്ര്ഡയേ ചിത്തസംവിത് ||35||
സത്ത്വപുരുഷായോഃ അത്യന്താസംകീര്ണയോഃ പ്രത്യയാവിശേഷോഭോഗഃ പരാര്ഥത്വാത്സ്വാര്ഥസംയമാത് പുരുഷജ്ഞാനമ് ||36||
തതഃ പ്രാതിഭസ്രാവാണവേദനാദര്ശാസ്വാദവാര്താ ജായന്തേ ||37||
തേ സമാധവുപസര്ഗാവ്യുത്ഥാനേ സിദ്ധയഃ ||38||
ബന്ധകാരണശൈഥില്യാത് പ്രചാരസംവേദനാച്ച ചിത്തസ്യ പരശരീരാവേശഃ ||39||
ഉദാനജയാജ്ജലപങ്കകണ്ടകാദിഷ്വസങ്ഗോஉത്ക്രാന്തിശ്ച ||40||
സമാനജയാജ്ജ്വലനമ് ||41||
ശ്രോത്രാകാശയോഃ സംബന്ധസംയമാത് ദിവ്യം ശ്രോത്രമ് ||42||
കായാകാശയോഃ സംബന്ധസംയമാത് ലഘുതൂലസമാപത്തേശ്ചാകാശ ഗമനമ് ||43||
ബഹിരകല്പിതാ വൃത്തിഃ മഹാവിദേഹാ തതഃ പ്രകാശാവരണക്ഷയഃ ||44||
സ്ഥൂലസ്വരൂപസൂക്ഷ്മാന്വയാര്ഥവത്ത്വസംയമാത് ഭൂതജയഃ ||45||
തതോஉണിമാദിപ്രാദുര്ഭാവഃ കായസംപത് തദ്ധരാനഭിഘാത്ശ്ച ||46||
രൂപലാവണ്യബലവജ്രസംഹനനത്വാനി കായസംപത് ||47||
ഗ്രഹണസ്വരൂപാസ്മിതാവയാര്ഥവത്ത്വസംയമാതിന്ദ്രിയ ജയഃ ||48||
തതോ മനോജവിത്വം വികരണഭാവഃ പ്രധാനജയശ്ച ||49||
സത്ത്വപുരുഷാന്യതാഖ്യാതിമാത്രസ്യ സര്വഭാവാധിഷ്ഠാതൃത്വം സര്വജ്ഞാതൃത്വം ച ||50||
തദ്വൈരാഗ്യാദപി ദോഷബീജക്ഷയേ കൈവല്യമ് ||51||
സ്ഥാന്യുപനിമന്ത്രണേ സങ്ഗസ്മയാകരണം പുനരനിഷ്ടപ്രസങ്ഗാത് ||52||
ക്ഷണതത്ക്രമയോഃ സംയമാത് വിവേകജംജ്ഞാനമ് ||53||
ജാതിലക്ഷണദേശൈഃ അന്യതാനവച്ഛേദാത് തുല്യയോഃ തതഃ പ്രതിപത്തിഃ ||54||
താരകം സര്വവിഷയം സര്വഥാവിഷയമക്രമംചേതി വിവേകജം ജ്ഞാനമ് ||55||
സത്ത്വപുരുഷയോഃ ശുദ്ധിസാമ്യേ കൈവല്യമ് ||56||
ഇതി പാതഞ്ജലയോഗദര്ശനേ വിഭൂതിപാദോ നാമ തൃതീയഃ പാദഃ